Çınlama ve Uğultu (Tinnitus)

Tinnitus (Çınlama) nedir?

Tinnitus, dışarıda herhangi bir ses kaynağı olmadan kişinin kulaklarında veya başında ses algılaması durumudur. Bu ses genellikle çınlama, uğultu, vızıltı, ıslık, tıslama veya zil sesi şeklinde olabilir. Tinnitus, sürekli olabilir veya aralıklı olarak ortaya çıkabilir ve bir veya her iki kulakta da hissedilebilir. Tinnitus, tek başına bir hastalık değil, genellikle altta yatan bir sağlık sorununun belirtisidir. Bu durum, geçici olabilir veya kronik hale gelerek kişinin yaşam kalitesini etkileyebilir. Tinnitus, birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir ve tedavi edilmesi, genellikle altta yatan nedenin bulunmasına bağlıdır.

Tinnitus (Çınlama) neden olur?

Tinnitus, birçok farklı nedenden kaynaklanabilir ve altta yatan faktörler kişiden kişiye değişebilir. İşte tinnitusun yaygın nedenlerinden bazıları:

İşitme Kaybı

Yaşa Bağlı İşitme Kaybı (Presbiakuzi): Yaşlanma süreciyle birlikte işitme sinirleri hasar görebilir ve bu durum tinnitusa yol açabilir.

Gürültüye Bağlı İşitme Kaybı: Yüksek seslere uzun süre maruz kalmak veya ani yüksek seslere maruz kalmak işitme hücrelerine zarar vererek tinnitusa neden olabilir.

Kulakla İlgili Sorunlar

Kulak Kiri Birikimi: Kulakta biriken fazla kulak kiri, kulak kanalını tıkayarak tinnitusa yol açabilir.

Orta Kulak Enfeksiyonları: Orta kulakta enfeksiyon veya sıvı birikimi, geçici veya kalıcı tinnitus gelişmesine neden olabilir.

Kulak Zarı Delinmesi: Kulak zarında hasar veya delinme, tinnitusa yol açabilir.

İç Kulak Sorunları

Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı birikimi ile karakterize olan bu hastalık, tinnitus, baş dönmesi ve işitme kaybına neden olabilir.

Otoskleroz: Orta kulakta kemiklerin anormal büyümesi, işitme kaybı ve tinnitusa yol açabilir.

İlaçlar  

Ototoksik İlaçlar:  Bazı ilaçlar (örneğin, bazı antibiyotikler, diüretikler, aspirin, kemoterapi ilaçları) kulaklara zarar vererek tinnitusa neden olabilir.

Baş ve Boyun Yaralanmaları

Travma: Baş veya boyun bölgesinde yaşanan travmalar, işitme yollarına veya beyindeki işitme merkezlerine zarar vererek tinnitusa yol açabilir.

Dolaşım Sistemi Bozuklukları

Yüksek Tansiyon: Yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve damar sertliği, kan damarlarında anormal kan akışına neden olarak tinnitusa yol açabilir.

Damar Tıkanıklığı: Kan damarlarındaki tıkanıklıklar veya daralmalar, kulakta pulsatile (nabız atışı gibi) tinnitus oluşturabilir.

Temporomandibular Eklem (TMJ) Bozuklukları

Çene eklemi problemleri, kulak bölgesine yakınlığı nedeniyle tinnitusa neden olabilir.

Stres ve Anksiyete

Stres ve anksiyete, tinnitusu tetikleyebilir veya mevcut tinnitusu daha rahatsız edici hale getirebilir.

Diğer Nörolojik Durumlar

Multiple Skleroz (MS): Bu ve benzeri nörolojik hastalıklar, işitme yollarını etkileyerek tinnitusa neden olabilir.

Diğer Nedenler

Kafein veya Alkol Kullanımı: Bu maddeler tinnitusu kötüleştirebilir.

Kilo Kaybı ve Diyet Değişiklikleri: Ani kilo kaybı veya aşırı diyetler, bazı insanlarda tinnitusu tetikleyebilir.

Tinnitusun nedeni her zaman belirlenemeyebilir, ancak altta yatan nedenleri anlamak, tedavi planının oluşturulmasına yardımcı olabilir. Eğer tinnitus yaşıyorsanız, bir Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına başvurmanız önemlidir.

Tinnitus (Çınlama) kalıcı mıdır?

Tinnitus bazı kişilerde geçici olabilir ve kısa bir süre içinde kendiliğinden düzelebilir. Ancak bazı durumlarda, tinnitus kronik hale gelir ve kalıcı olabilir. Kalıcı tinnitus genellikle altta yatan bir sağlık sorununun sonucudur.

Tinnitus (Çınlama) nasıl teşhis edilir?

Tinnitus teşhisi genellikle hastanın semptomlarının değerlendirilmesiyle başlar. Kulak, burun ve boğaz muayenesi, işitme testleri (odyometri) ve bazı durumlarda görüntüleme testleri (örneğin, MRG veya BT taramaları) kullanılabilir. Ayrıca, kan testleri de yapılabilir.

Tinnitusun Değerlendirilmesinde Kullanılan Testler

Tinnitus (kulak çınlaması) değerlendirmesinde, işitme kaybı ve çınlamanın özelliklerini belirlemek için çeşitli odyometrik testler kullanılır. Bu testler, tinnitusun türünü, şiddetini ve kişinin işitme yetisi üzerindeki etkisini anlamaya yardımcı olur. İşte tinnitus değerlendirmesinde kullanılan başlıca odyometrik testler:

 1. Saf Ses Odyometrisi (Pure Tone Audiometry):

Amaç: İşitme kaybının derecesini ve türünü belirlemek için kullanılır.

Yapılışı:  Hasta, kulaklıklar aracılığıyla farklı frekanslarda verilen sesleri duyup duymadığını belirtir. Bu test, tinnitusun işitme kaybıyla ilişkili olup olmadığını anlamak için kullanılır.

Değerlendirme: Tinnitus hastalarının çoğunda belirli frekanslarda işitme kaybı olabilir. Saf ses odyometrisi bu kaybı haritalandırır.

2. Tinnitus Eşiklendirme Testi (Tinnitus Matching):

Amaç: Tinnitusun frekansını ve şiddetini belirlemek için kullanılır.

Yapılışı: Hastaya çeşitli frekans ve ses şiddetinde tonlar sunulur ve hastadan bu tonlardan hangisinin tinnitusuna en yakın olduğunu belirtmesi istenir.

Değerlendirme: Tinnitusun frekansı ve şiddeti, hastanın kendi tinnitusunu tanımlamasına göre belirlenir. Bu, tinnitusun objektif olarak değerlendirilmesine ve tedavi planlamasına yardımcı olabilir.

3. Tinnitus Masking Testi:

Amaç: Tinnitusun maskelenme (örtme) seviyesini belirlemek için kullanılır.

Yapılışı: Hastaya belirli bir frekansta ve şiddette sesler sunulur ve bu seslerin tinnitusunu ne zaman tamamen maskelendiği (duyulmaz hale geldiği) belirlenir.

Değerlendirme: Maskelenme seviyesinin belirlenmesi, tinnitusun şiddeti ve yönetimi hakkında bilgi sağlar. Masking tedavisinin etkili olup olmayacağını değerlendirmek için de kullanılır.

4. Tinnitus Handicap Inventory (THI):       

 Amaç: Tinnitusun hastanın yaşam kalitesi üzerindeki etkisini değerlendirmek için kullanılır.

Yapılışı: Hastaya tinnitusun günlük yaşamını nasıl etkilediğini belirten sorular sorulur. Bu test, anket formunda yapılır.

Değerlendirme: THI skorları, tinnitusun hastanın sosyal, duygusal ve işlevsel durumunu ne ölçüde etkilediğini gösterir. Bu da tedavi planlamasında yol gösterici olabilir.

5. Loudness Discomfort Level (LDL) Testi:

Amaç: Hastanın rahatsız olduğu ses seviyelerini belirlemek için kullanılır. Tinnituslu hastalarda ses hassasiyeti (hyperacusis) sık görülebilir.

Yapılışı: Hastaya farklı şiddetteki sesler sunulur ve hangi seviyeden itibaren rahatsızlık hissettiği belirlenir.

Değerlendirme: LDL sonuçları, ses hassasiyeti olan hastalar için ses terapisinin planlanmasına yardımcı olabilir.

6. Konuşma Odyometrisi (Speech Audiometry):

Amaç: Hastanın konuşmayı ne kadar net duyup anladığını değerlendirmek için kullanılır.

Yapılışı: Hastaya çeşitli kelimeler ve cümleler verilir ve bu kelimeleri veya cümleleri tekrar etmesi istenir.

Değerlendirme: Tinnituslu hastalarda işitme kaybının yanı sıra konuşma anlama zorluğu da olabilir. Bu test, konuşma anlayışını değerlendirir.

Bu testler, tinnitusun nedenlerini, türünü ve şiddetini belirlemek için bir arada kullanılır. Tinnitus değerlendirmesi, doğru teşhis ve etkili tedavi planlaması için hayati öneme sahiptir.

Tinnitus (Çınlama) tedavi edilebilir mi?

Tinnitusa yönelik tedaviler arasında TRT (Tinnitus Retraining Terapisi), İşitme cihazı ile rehabilitasyon, tinnitus maskeleyicileri, bilişsel davranışsal terapi (CBT), stres yönetimi, ilaç tedavisi ve ses terapisi bulunur. Tedavi, altta yatan nedene bağlı olarak değişebilir.

Tinnitus (Çınlama) işitme kaybına neden olur mu?

Tinnitus genellikle işitme kaybına neden olmaz, ancak işitme kaybı olan kişilerde daha yaygın olarak görülebilir. Tinnitus ve işitme kaybı, birbirinden bağımsız olarak gelişebileceği gibi, bazı durumlarda birlikte de görülebilir.

Tinnitus (Çınlama)’un nedeni olarak hangi ilaçlar bilinir?

Bazı ilaçlar tinnitusun ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir. Bu ilaçlar arasında bazı antibiyotikler, diüretikler, yüksek dozda aspirin, bazı antidepresanlar ve kemoterapi ilaçları yer alır. Bu ilaçlar ototoksik olarak bilinir ve kulakta hasara yol açabilir.

Tinnitus (Çınlama) stresle ilişkilendirilebilir mi?

Evet, stres tinnitus semptomlarını kötüleştirebilir veya tetikleyebilir. Stresin artması, tinnitusun daha belirgin hale gelmesine yol açabilir. Ayrıca, stresli durumlar ve anksiyete, tinnitusun daha fazla fark edilmesine neden olabilir.

Tinnitus kendi kendine geçer mi?

Bazı durumlarda tinnitus kendi kendine geçebilir, özellikle de geçici bir neden (örneğin yüksek sese maruz kalma veya geçici bir kulak enfeksiyonu) söz konusuysa. Ancak, kronik tinnitus genellikle kendi kendine geçmez ve semptomların yönetilmesi için tıbbi yardım gerektirebilir.

Tinnitus ile başa çıkmak için ne yapılabilir?

Tinnitus ile başa çıkmak için çeşitli yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler arasında stresi azaltmak, uyku hijyenini iyileştirmek, gürültülü ortamlardan kaçınmak, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek,yoga ve meditasyon yapmak, işitme cihazı kullanmak, Tinnitus Retraining Terapi (TRT) ve bilişsel davranışçı terapi (CBT) almak sayılabilir.

Tinnitusu hangi uzmanlar tedavi eder?

Tinnitus tedavisi genellikle Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanları tarafından yönetilir. Bunun yanı sıra, odyologlar (işitme uzmanları) ve bazı durumlarda psikologlar veya psikiyatristler de tedavi sürecine dahil olabilir.

Tinnitus kulak enfeksiyonlarından kaynaklanabilir mi?

Evet, kulak enfeksiyonları tinnitusun yaygın nedenlerinden biridir. Enfeksiyonlar, kulak kanalında veya iç kulakta iltihaplanmaya ve sıvı birikimine neden olabilir, bu da kulakta çınlama hissine yol açabilir.

Tinnitusun ilerlemesini önlemek için ne yapılabilir?

Tinnitusun ilerlemesini önlemek için yüksek seslerden kaçınmak, işitme koruması kullanmak, kulak hijyenine dikkat etmek, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, stres yönetimi uygulamak ve gerekirse ototoksik ilaçlardan kaçınmak önemlidir.

Tinnitus aniden ortaya çıkabilir mi?

Evet, tinnitus aniden ortaya çıkabilir. Bu durum, yüksek sesli bir patlama, kulak yaralanması, ani işitme kaybı veya bir enfeksiyon gibi nedenlerle gerçekleşebilir. Ani başlayan tinnitus durumunda bir doktora başvurmak önemlidir.

Tinnitus, farklı insanlarda farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve tedavisi kişiden kişiye değişebilir. Tinnitus yaşıyorsanız, semptomlarınızı yönetmek ve yaşam kalitenizi iyileştirmek için bir kulak burun boğaz doktoruna danışmanız önemlidir.

Tinnitus Retraining Terapisi (TRT)

Tinnitus, halk arasında “kulak çınlaması” olarak bilinen, genellikle kulakta veya kafada duyulan ve dış bir ses kaynağına bağlı olmayan bir ses hissidir. Bu ses, çınlama, uğultu, vızıltı veya hışırtı gibi çeşitli şekillerde algılanabilir ve birçok insan için rahatsız edici olabilir. Tinnitus, farklı şiddetlerde ve sürelerde ortaya çıkabilir ve bazı kişilerde yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu durumu yönetmek için geliştirilen yöntemlerden biri de **Tinnitus Retraining Terapisi (TRT)** olarak bilinir.

Tinnitus Retraining Terapisi (TRT) Nedir?

TRT, 1980’lerde nörofizyolog Dr. Pawel Jastreboff tarafından geliştirilen, tinnitusun yol açtığı rahatsızlığı ve stresi azaltmayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. TRT, tinnitusun algılanışını ve ona verilen duygusal tepkiyi değiştirmeyi hedefler. Bu terapi, tinnitusun beyinde nasıl işlendiğine dair teorilere dayanır ve beynin tinnitus sesine karşı adaptasyonunu sağlamayı amaçlar.

TRT’nin Temel Bileşenleri

Tinnitus Retraining Terapisi iki ana bileşenden oluşur:

1. Ses Terapisi (Sound Therapy): Bu bileşen,  beyindeki tinnitus algısını azaltmak için düşük düzeyde sürekli bir ses  kullanmayı içerir. Amaç, tinnitus sesinin duyulmasını azaltmak değil, bu sesi daha az rahatsız edici hale getirmektir. Ses terapisi sırasında kullanılan sesler, hastanın rahatça işitebileceği seviyelerde ayarlanır ve zamanla beynin tinnitus sesine karşı duyarsızlaşmasına yardımcı olur.
2. Danışmanlık (Counseling): TRT’nin bu bileşeni, tinnitus hakkında bilgi sağlamayı ve kişinin tinnitus hakkındaki algısını değiştirmeyi içerir. Danışmanlık sürecinde, tinnitusun zararsız olduğu ve tehdit edici bir durum yaratmadığı anlatılır. Bu süreç, hastanın tinnitus sesini tehdit edici olmaktan çıkarmasına ve ona verilen duygusal tepkiyi azaltmasına yardımcı olur. Danışmanlık, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve stresi azaltmak için kişisel stratejiler geliştirmesine de destek olur.

TRT Nasıl Uygulanır?

TRT, genellikle bir uzman tarafından bireysel olarak uygulanır ve tedavi süreci kişiye özel olarak planlanır. Tedavi genellikle birkaç ay ile bir yıl arasında sürer ve düzenli takip seansları içerir. İşte TRT sürecinin genel aşamaları:

1. Değerlendirme: İlk adımda, hastanın tinnitus şiddeti, hangi durumlarda arttığı, işitme kaybı olup olmadığı gibi faktörler değerlendirilir. Bu değerlendirme, TRT’nin nasıl uygulanacağı konusunda yol gösterici olur.
2. Danışmanlık: Hastaya tinnitus hakkında detaylı bilgi verilir. Tinnitusun neden olduğu rahatsızlığın nasıl azaltılabileceği ve tedavi süreci hakkında bilgilendirme yapılır.
3. Ses Terapisi: Kişiye özel bir ses terapisi planı hazırlanır. Ses terapisi, hastanın tinnitus sesine alışmasını ve ona karşı duyarsızlaşmasını sağlamak için sürekli olarak kullanılır.
4. Takip Seansları: Tedavi sürecinde düzenli aralıklarla takip seansları yapılır. Bu seanslar, hastayı izlemek, tedavi planında gerekli değişiklikleri yapmak ve ek destek sağlamak için önemlidir.

TRT’nin Etkinliği ve Avantajları

TRT, tinnitusun neden olduğu rahatsızlıkları azaltmak için etkili bir yöntem olarak kabul edilir. Ancak, tedavinin etkinliği kişiden kişiye değişebilir ve tamamen tinnitus sesinin ortadan kalkmasını garanti etmez. Yine de, birçok hasta TRT sayesinde tinnitusla daha iyi başa çıkabilir ve yaşam kalitesinde belirgin bir iyileşme yaşayabilir.

Avantajları:

• Tinnitusla başa çıkma konusunda kişiye özel bir yaklaşım sunar.
• Stresi azaltmaya ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.
• Tinnitus sesine karşı duyarsızlaşmayı sağlar ve rahatsızlık hissini azaltır.

Dezavantajları:

• Tedavi süresi uzun olabilir (aylarca veya yıllarca sürebilir).
• Tam bir iyileşme garanti edilmez, tinnitus sesinin tamamen yok olacağına dair bir kesinlik yoktur.

Sonuç

Tinnitus Retraining Terapisi (TRT), tinnitusla başa çıkmada etkili bir yöntem olarak kabul edilen, kişiye özel bir tedavi yaklaşımıdır. Ses terapisi ve danışmanlık kombinasyonu sayesinde, tinnitusun algılanışını ve ona verilen duygusal tepkiyi değiştirmeyi amaçlar. Uzun vadede, TRT ile tinnitusun neden olduğu rahatsızlık hissi azaltılabilir ve hastalar yaşam kalitelerinde belirgin bir iyileşme yaşayabilirler.

TRT hakkında daha fazla bilgi edinmek veya tedavi sürecine başlamak için bir uzmana başvurmak önemlidir. Uzmanlar, kişisel ihtiyaçlara uygun bir tedavi planı geliştirerek tinnitusla başa çıkma konusunda rehberlik edebilir.